Park Maksimir, prvi je javni park u jugoistočnoj Evropi. Osnovan je krajem 18. odnosno početkom 19. vijeka. Nastao je na mjestu stare biskupske šume, krčenjem autohtonih kompleksa  hrasta lužnjaka i običnog graba. Do tada je postojala ustaljena praksa da se parkovi podižu isključivo u blizini plemićkih domova i kraljevskih dvoraca, pa je osnivanje ovakvog tipa parka predstavljalo izvjesnu novinu. Naziv Maksimir, park je dobio u čast osnivača biskupa Maksimilijana Vrhovca čija je početna zamisao bila podariti stanovnicima Zagreba dašak prirode u srcu grada, te prostor za uživanje i rekreaciju („ Maksimilijanov mir“ ili skraćeno Maksimir). Park je kroz istoriju mijenjao mnoge uređivače koji su se trudili ostaviti dubok lični pečat, ali je ljepota njegovih krajolika nadvladala sve te uticaje i vijekovima ostajala impresivna sama po sebi. Godine 1948. ovaj park je prvi put proglašen područjem sa posebnim značajem, te je do danas ostao jedno od najomiljenijih i najljepših mjesta za uživanje u samom srcu Zagreba.

„Sveto drvo“ Maksimira

Od davnina su se u slovenskim narodima ukorijenila različita kultna vjerovanja. Jedno od njih vezuje se za kult drveta hrasta kao simbola dugotrajnosti, čvrstine, otpornosti. Često su se u narodu mogle čuti fraze poput „zapis“, „hram“, „sveto drvo“, „ drvo Peruna“, a sve su  vezane isključivo za hrast. Mnogi idoli su izrađivani upravo od hrastovine, njom je paljena i sveta vatra. Jedna stara legenda kaže da se u šupljini debla hrasta skriva ono što svako od nas najviše želi, odnosno da se u najstarijim hrastovima kriju najveća blaga i tajne. Takvo jedno blago, već oko 600 godina krasi livadu Maksimirskog parka. Najstariji stanovnik, Dedek, podsjetnik je na neka davno prošla vremena. Ožiljci vremena vidljivi su na njegovom deblu i kori, ali on se i dalje vješto opire neumoljivom zubu vremena. Ovo stablo je raslo zajedno sa svojim gradom. Zapamtilo je mnoga proljeća, mnoge zime, ispod njegovih grana stvorene su sigurno mnoge lijepe uspomene. Za mnoge generacije on je bio i biće simbol drveta života.

Pošto je riječ o soliternom stablu velikih dimenzija, ujedno i predstavniku nekadašnje šume lužnjaka, Dedek je za genetičare veliki izazov i svojevrsna fascinacija. Radnici Zavoda za genetiku su 2014. godine sakupili oko 500 plemki s Dedeka. Plemke su u toku 2015. postavljene na podloge ali je procenat primljenih bio veoma malen, pa su u jesen iste godine pristupili sakupljanju žira. Na svu sreću stari hrast je te godine dao obilan urod, te je sakupljeno dovoljno sjemena u svrhu uzgoja potomstva.

• 

• 

O kloniranju genetičkog materijala Dedeka (izvor: Hrvatski šumarski institut)

Tekst: Stojanka Berić